TÜRKİYE'NİN BATI UYGARLIĞINDAN UZAKLAŞMA NEDENLERİ
Bence Cumhuriyet tarihindeki en büyük devrim hilafetin kaldırılmasıdır...
Osmanlı devleti aslında kelimenin tam manasıyla şeriatçı bir İslam devleti değildi(1)
Prof.Dr.Halil İnalcık
Sosyolog Max Weber’ e göre toplumu yöneten “otorite’’ üç farklı kaynağın birisinden doğar ve çıktığı kaynağın türüne göre de aşağıdaki gibi isimlendirilir. 1-Geleneksel otorite, geleneklerin büyük saygı gördüğü, toplumsal düzenin çok yavaş değiştiği toplumlarda ve kurumlarda görülür. Bu gibi ortamlarda iktidarın kaynağı; gelenekler ya da yerleşik inançlardır.2-Karizmatik otorite, önderin olağanüstü gibi görünen niteliklerinden doğar. İktidarın kaynağı, bizzat kişinin doğuştan sahip olduğuna inanılan özelliklerdir. Büyük bir kahraman ya da çok zor koşullar içinde toplumu çıkış yoluna sokabilmiş olan bir önderin iktidarının kökeninde karizmatik otorite bulunur. Çoğu zaman mantıkla araştırılmadan, onun olağanüstü niteliklere sahip olduğuna inanılır.3-Hukuksal (demokratik) otorite, ne geleneklerden, ne de olağanüstü kişisel niteliklerden kaynaklanır. Bu tür otorite söz konusu olduğunda, iktidarın kaynağını akıl ve kurallar oluşturur. Kişiler belli kurallara göre iktidara gelir, belirli sınırlar içinde yetkilerini kullanır ve belirli kurallara göre iktidardan uzaklaşırlar.
Yukarda tanımlanan bu üç farklı otorite çeşitlerini kendi öz tarihimizden alacağımız örneklerle irdeleyebiliriz.
1-Osmanlı İmparatoru Fatih Sultan Mehmet’ten itibaren İmparatorluğun yıkılması antlaşması olan Sevr antlaşmasını imzalayan Padişah Vahdettin’e kadar geçen süre içindeki tüm Halifeler otorite kavramının birinci tanımına yani yukarda tanımladığımız “geleneksel otorite’ niteliğindeki anlayışa örnek teşkil ederler. Bu anlayışta Din olgusunun temel olduğunu görmekteyiz. Bu Din anlayışı son Padişah Vahdettin’in 1924 yılında ABD Başkanı Calvin Coolidge’ e gönderdiği mektupta (2) görülmektedir: “... İslam Hilafetinin Osmanlı Saltanatından soyutlanması ve ayrılması ve Hilafet ’in tümüyle kaldırılması… Türk kavminin yetki alanı içinde değildir… Şeriata aykırı kararlar herhangi makamdan olursa olsun sonuçsuz kalmaya mahkûmdur.”
2-Bu imparatorluğun yıkılmasından sonra onun küllerinden Batı uygarlığı temelinde milli misak sınırları içinde bağımsız ve laik Kemalist Türkiye Cumhuriyeti yaratılmıştır. Sevr antlaşmasını ret edip Lozan antlaşmasını imzalayarak ve Osmanlı İmparatorluğunun kavimler topluluğu temellerini yıkıp Batı Uygarlığının temelleri üzerine bir ulus devlet yaratarak Türkiye Cumhuriyetini kuran ve İngiltere Başbakanı Lloyd George‘un “dünyaya yüzyılda bir gelen dahi” olarak tanımladığı Mustafa Kemal Atatürk “karizmatik otorite” tanımına örnek olarak gösterilebilir. Atatürk’ün temel aldığı olgu akıl ve Batı’nın ulaştığı uygarlık anlayışıdır.
3- Bu otoriteye Osmanlı İmparatorluğunda ve Türkiye Cumhuriyetinde örnek olarak gösterebileceğimiz şunlardır:
A-Osmanlı İmparatorluğu İttihat ve Terakki Fırkası(partisi)-Enver Paşa;
B-1924 te kurulan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (partisi),Rauf Orbay;
C-1930 Serbest Cumhuriyet fırkası (partisi) Fethi Okyar;
D- 1950 Demokrat Parti ( Başbakan Adnan Menderes);
E-2001 Adalet ve Kalkınma Partisi (Başbakan Recep Tayyip Erdoğan)
Hukuksal ( demokratik ) otoriteye Osmanlı İmparatorluğundaki ilk uygulama 1912 yılı seçimlerini İttihat ve Terakki Partisinin kazanmasıyla başlar . Partinin önde gelen lideri Enver Paşa “genel maksadımız olan kurtarmaya çalıştığımız İslam alemi için …” demekte ve İttihat ve Terakki Cemiyetine üyelik için gerekli görülen yemin edilmesinde kullanılan sistem sadakat için ferdin dininin kutsal kitabının üzerine el basarak yemin ettirilmesi gerekliliğidir.(3)
İkinci uygulamaya örnek olarak Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasını gösterebiliriz. Bu partiyi kuran Rauf Orbay bu fırkanın amacını : ‘’fırkamız itikadı-ı diniye ve fikriyata hürmetkardır’’ olarak belirtmiş ve Atatürk’ün “Cumhuriyeti ilan edeceğiz. Ne dersin?” sorusuna Rauf Orbay …’’ Ben hilafet makamına vicdanımla ve duygularımla bağlıyım... Padişah'a bağlılık borcumdur. Halifeye bağlılığım ise terbiyem gereğidir.. Bu makamı ortadan kaldırıp onun yerine başka nitelikte bir makam getirmeye çalışmak felakete ve büyük acılara yol açar.’’(4)
Üçüncü örnek olgu ise “Serbest Cumhuriyet Fırkası kurucusu Fethi Okyar’ın; kurmuş olduğu Serbest Cumhuriyet Fırkasının kapatılmasının nedenini Parti başkan yardımcısı Ahmet Ağaoğlu şöyle ifade etmektedir : “Serbest Fırka tarafına geçenler... Saltanat ve hilâfet arkasında koşan, fes’in ve Arap hurufatının (harflerinin) avdetini (geri gelmesini) arzu edenler(di)(5)
Türkiye Cumhuriyeti ‘ nin Atatürk döneminden sonra kurulan ilk “hukuksal (demokratik ) otorite”si Demokrat Parti ‘ nin kurulmasıdır. Bu partinin lideri Adnan Menderes şunu söylemektedir:
“siz isterseniz hilafeti bile geri getirebilirsiniz”.
En son örnek ise 2000 ‘ li yıllarda kurulan Adalet ve Kalkınma Partisi ‘ dir. AKP’nin lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın verdiği hüküm şudur:
“ Söz söyleme hakkı din ulemasınındır.”
XXX
Osmanlıdaki ve Türkiye Cumhuriyetinde kurulan siyasi partilerin hepsinin amacı devletin temelinde tıpkı Geleneksel Otorite ’de olduğu gibi Şeriat olması istenmiş yani “belirli sınırlar içinde yetkilerini kullanır “ koşulu olan “akıl” yerine dini kuralların temel olması esas alınmıştır. Sadece bu esas değil bu esasa dayalı nesillerin devam etmesini sağlayabilmek için toplumu oluşturan bireylerin tek bir anlayış zincirleri içinde bırakılmaları olgusu da muhafaza edilmiştir. Bu “aynılık“ ( “sameness”) olgusu İslam dininin belli bir mezhebinin sadece devamı değil tüm bireylerin bu mezhep esası içinde tekleşerek devam etmesi için her türlü çabalar sarf edilmiştir.
Batı uygarlığında geçerli sosyal, kültürel ve bilimsel anlayışların özü olan “bir bireye özgü belirgin kişisel nitelik” ile karanlık orta çağ din anlayışından kalan “aynılık“ ( “sameness”) arasındaki büyük uçurumun kapatılması için her hangi bir çaba görülmemektedir. Aksine, örneğin Adalet ve Kalkınma Partisi’nin kendi inanç dünyasının temelindeki toplumun yapılanma ve toplumun yönetilme sistematiğine aynı usul ve esaslar tesis edilmiş ve edilmeğe devam edilmektedir. Kısaca Türkiye halkının İslam dininin belli bir mezhebi içinde “tekleştirilmesi” (singleness) ve tek bir inanç temelinde herkesin “aynılaştırılması” ile fertlerin niteliklerinden ziyade toplumu oluşturan bireylerin insan hakları, özgürlükleri, eğitim ve öğrenimlerinin içeriği kısıtlanmış ve hatta insanların yaşantılarını “günah”—“sevap” ikiliği içinde bırakılması sürdürülmüştür ve bu hal devam etmektedir.
“Aynılaştırma”ya karşı gelen her bir ferdin adeta yaşama hakkı ya da bir futbol maçında sessiz oturmayanlara zor kullanılması ve bu “tekleşme” olgusuna karşı gelen düşünürlerin yazılarına , sanatçıların gösterilerine polis gücüyle müdahale edilmesi ileri demokrasi kuralının özü olan bireysel nitelikli fert anlayışının tarihe gömülmesinin arzulanmakta olduğunun ispatı olmaktadır.
Devletin temeli Şeriat, toplumun temeli “seçilmiş” dinsel doğmalarla aynılaştırılmış ve aklın kullanılması adeta “haram” edilmiş insan kalabalıkları yaratılmış ve bu durum ısrarla muhafaza edilmiş ve bu duruma karşı çıkanlar ise “cezalandırılma” korkusuyla yaşamlarını sürdürmeye itilmiş olması devam ederse düzen kendiliğinden ‘’sistem dışı’’ (6) güçlere yol açmış olabilecekdir.
İnsanlara bırakılan alanlar dini gereklerden çok siyaset aktörlerinin kendi çıkarları için kurdukları kaleleri George Orwell’ in “ sur” larıyla güçlendirme arzusundan ileri gelmektedir denilebilir. Bireyleri beli bir doğma ile çevrelemek ve herkesi tek bir renk içine sokmak için cennet – cehenneme gitmek sanki onlara kalmışçasına Kutsal din anlayışını bile iğdiş etmek üzere insanlara Türkçe dili ile değil bilmedikleri bir alfabe ile bilmedikleri bir yabancı dil ile TV lerin hemen hemen hepsinde kendi Kutsal kitabının neler söylediğini anlamadan günlük yaşantısında Siyaset aktörlerinin kendi çıkarları için din insanlarına söylettiği Cennete gitmek vaadiyle ölümü bekleyen insan toplulukları oluşmuş olacaktır. Her bir bireyin aynı düşünce aynı hissetme aynı davranış paternini örneğin aynı şekilde giyinme, aynı şekilde içki yerine ayran içme, bir değil üç çocuk yapma, lise yerine imam hatip okullarına gitme, oyun çağındaki çocukların okula başlatılması, “Kemalizm’e karşı kindar , laikliğe karşı dindar” nesil yetiştirme bütün hızıyla devam ettirilmek istenmektedir.
Oysaki, gerçek İleri demokrasilerde halkı oluşturan bireylerin refahı ve mutluluğu önemlidir. Toplumu oluşturan bireylerin özgür iradelerinin korunması ve düşüncelerini serbestçe ifade etmeleri temel olgulardır. İleri demokrasilerde bireylerin belli bir takım dini inançlara sahip olup olmamalarında özgür olmaları, akla uygun eğitim ve öğrenim elde etme haklarına sahip olmaları ve özgürlük sistemi içinde yaşamaları kabul edilmiştir. Mustafa Kemal Atatürk, bir ferdin dini inanışının varlığı ya da yokluğu ile ya da tüm toplumun tek bir din inancına bağlı kalmasını değil toplumun nitelikli fertlerden oluşmasını öngörmüştür. Bunun önemli delili Alman bilim insanlarını sırf Musevi oldukları için Hitler tarafından öldürülmelerini engellemek için hepsini Türkiye’ye davet ile misafir etmiştir. Hristiyan bilim insanları Almanya’da kalırken Einstein gibi Musevi alimler ülkelerini terk etmişlerdir.
Bu durum karşısında “inançta birlik ve teklik” yerine akıl olgusunda “nitelikli fertlerle bütünlük” çizgisini savunan Atatürk, Musevi bilim insanlarını Türkiye’ye davet etmiş ve onlar da genç Türkiye Cumhuriyetine Osmanlıdan devren kalan medrese mezunlarını yani Müderrisleri çağdaş Türkiye’de disfonksiyonel hale getirerek çağdaş akademik yapıyı tesis etmişlerdir. İstanbul ve Ankara üniversitelerinde Tarih, Maliye ,Tıp ve diğer dallarda bilimsel temeller atmışlardır. Tarih dalında Prof.Dr. Hans Gustav Guterbock (Muazzez İlmiye Çığ), Maliye dalında Prof. Dr. Fritz Neumark, Tıp dalında Prof.Dr. Erick Frank büyük katkılar sağlamışlardır.(7)
XXX
Türkiye Cumhuriyetini kuran atalarımızın tesis ettikleri laik, bölünmez vatan ve tek millet temelleri ile ülkemizin çiğnenemeyecek özü olarak Laiklik ilkesi kabul edilmiştir. Bu ilke aslında Batı uygarlığının özünü teşkil eden Rönesans olgusunun kristalleşmesidir. Yani dinsel fetva, inanç ve doğmaların egemenliği yok edilerek bireysel özgürlük ve “Akıl” temeli esas olmuştur. Ayrıca 1789 Fransız İhtilali ile Uluslararası siyasal yapılanmalarda uluslaşma realitesinin gelişmesi sonucunda da Aşiret Reisleri, Kabile Şefleri, Emirler, Sultanlar, Halifeler, Krallar ve bunların görünmez “silah” olarak kullandıkları emirnameler, buyruklar, fermanlar, fetvalar, icazetler gibi doğmalar yani ilahi normların Devlet’in temeli yapılarak uygulanması tarihe gömülmüştür.. Ayrıca bu tarihe gömülen sadece “normlar” değil aynı zamanda siyasal iktidardaki Mussolini, Hitler, Salazar, Stalin, Franco gibi “muktedirim” ya da Devlet Benim (l'État c'est moi) tarzındaki “yöneticilik” davranışı gösterenler de tarihe gömülmüşlerdir.
Ayrıca, dünyadaki sosyo-ekonomik gelişmelerin 1840 lardan sonra feodal toplum yapısının yerine geçen Kapitalizmin gelişmesinin de bu tarihe gömülme olayını hızlandırmış olduğu bir gerçektir. Zira doğmalar, fetvalar, ulema bildirgeleri gibi olgular feodal üretim biçiminin (mode of production) yarattığı üst yapı (mülkiyet ilişkiler-hukuk) normlarıdır. Üretim mode’nun feodal kalması yüzünden üst yapıdaki mülkiyet ilişkilerinin yapısında da dogmalar, fetvalar varlıklarını sürdüreceklerdir. Alt yapı feodal yapısından kurtulmadıkça bu kendisinden neşet eden üst yapı fenomenlerini ortadan kaldırmak hemen hemen imkansızdır. Gerçekten de günümüzdeki İslam ülkelerine bakılacak olursa Rönesans’ın giremediği ve kapitalizmin yani piyasa ekonomisinin gelişmediği bu toplumlar hala feodal ya da Türkiye gibi yarı-feodal (8) alt yapıları içinde kalmışlardır. Bu tür üretim mode’nun İslam ülkelerinde yarattığı kendine has üst yapısının (property relations- mülkiyet ilişkileri =hukuk yapısı ) ürünleri olan dini kuralları kullanan Diktatörler ,Krallar ,Kabile şefleri ve değerleri kendinden menkul ulemaların verdikleri fetvalar veya direktiflerle akıl dışı uygulamaları “dinde caizdir” diye fiziksel cezalar dahil 21. Yüzyılda hala uygulanmaktadır.
XXX
Yukarıda anlatılan ve günümüz Türkiye Cumhuriyeti “tren”inin makinistinin ulaşmak istediği Son İstasyonu bulana kadar treni durdurmak istemeyecektir. Treni durdurmak için aranılan istasyonun şu unsurlara sahip olmasını istenmektedir: 1- Devletin temellerinde Şeriat olması 2- Halkın bireysel yaşaması yani öz niteliklerine göre ve insanlık tarihinde gelişmiş özgürlük ve insan haklarına saygılı ortamda Laik bir anlayışla yaşamaları yerine “tekleştirilmiş” olarak yaşaması ve 3- Osmanlı İmparatorluğunun yıkılmasından günümüzde kadar geçen sürede “başka” unsurlar örneğin, Kemalist unsurlar, eğer sisteme girmiş ise bunların Osmanlı devleti reinkarne ütopyası gerçekleştirilene kadar ya modifiye edilmesi yahut ifna edilmesi öngörülmektedir.
Böylelikle ’’yanlış(!)’’ yola sapmış toplumu kurtarmak gerekir anlayışı yürürlüktedir. Bu anlayışın fevkalade açık örnekleri Ağustos 2013 ayında oluşan gerçek olaylar ile görülmüştür:
1-Taksim Gezisi Gençliği ‘ nin Kemalizm’in geri getirilmesi yani çağdaş iradenin ( Re-Volition) (9)istenmesini bile zor kullanarak engellenmesi devam etmektedir . Hatta re – form bile düşünülmemekte ve Kemalizm’ in uygulamaları diye ‘’ Sepetçi Kasr’’ ında ki bir söylevde gerçekliği su götüren unsurlar belirtilirken re-volition değil re-form yapılması bile reddedilmektedir. (10)
2- Ağustos 2013 de Bitlis İmam Hatip Okulunun adı Said-i Nursi okulu olarak değiştirilmiş ve yine Ağustos 2013 de Isparta Valisi Said-i Nursi’nin sürgün edildiği evinin şimdi devletin parasıyla restore edildiğine ait sevinç demeçleri vermektedir. Oysaki Said-i Nursi’nin anlatımıyla “ Türkiye Cumhuriyeti, bir askeri istibdat ve sapıklıktır. T.C. Hükümeti nasıl kurulmuştur sorusuna nurcuların cevabı şöyledir; “Kuran’la Müslümanlığı hiçe sayar bir şekilde savaşarak bize saldırmak için girişilmiş bir zındık hilesidir. Mutlak istibdada Cumhuriyet, mutlak din sapıklığına rejim, mutlak safahata medeniyet, keyfi cebre kanun adı verilerek kurulmuştur.”(11)
3-Ülkemizde Batı Uygarlığının unsurları yani laik Kemalist sistemden kaybolmayan unsurlar var ise onların "temizlenmesi" olgusunun yürütülmekte olduğunu gösteren yukarıdaki eylemlerin yanı sıra çok önemli başka eylemler de saptanabilir. Örneğin Kazlıçeşme de “kitlesel” toplanmalar (mitingler) yapılmakta ve ayrıca kapalı salon toplantılarında söylevler de verilerek bu “temizleme” olgusunun “düşünsel(!)” boyutu dile getirilmektedir. (12)
4-AKP nin en önemli ve temel hedefi kendilerinin kişisel dinsel inançlarını Devlet’in temelleri haline getirmektir. Bu hedefe ulaşma fırsatına kavuştukları faraziyesiyle yürümektedirler. Bunu Osmanlı İmparatorluğunu reinkarne ederek “Ilımlı İslam” safsatasıyla ABD’ nin desteğiyle ve “sandıklama” (13) olgusu ile yakaladıklarını zannettikleri bu fırsatı kullanmak istemektedirler. Onlara göre “sandıklama” sistemi mükemmel bir fırsattır ve bu fırsat ülkemizdeki 2013 TUIK rakamlarına göre 15 yaş üstü nüfus yapısından kaynaklanmaktadır: Zira, nüfusumuzun 15 yaşın üzerindekilerin %5 i okuma – yazma bilmemekte,%7 si hiç okula gitmemiş (ama okuma-yazma biliyor),%28 i beş yıllık ilkokul mezunu, %14 ü sekiz yıllık okul mezunu,%12 si lise (11/12 yıllık ) mezunu insanlardır.
Aslında bu resmi rakamların ifade ettiği gerçek bu kadar muazzam bir cehaletin var olmasının bir fırsat değil insanlık ayıbı olduğunun idrak edilememiş olmasıdır. Aslında buna “fırsat” diyenlerin en büyük hatası bu oranlara güvenmeleridir. Zira binlerce yıldır Devlet kurmuş ve yaşatmış Türk insanları doğuştan “le bon sense”e sahiptir. Aklı selimi yüksek olan bu toplumda sağlam aile bağları ta Orta Asya steplerinden gelmektedir. Hiç bir ebeveyn çocuklarının ilim ve irfan yolunda eğitilmelerini terk edip dini eğitim alarak bir siyasetçinin söylediği gibi “biz Müslümanız biz icat yapamayız” diyen anlayışına boyun eğmeyecekledir. Hiç unutulmamalıdır ki;
A- Siyaset teorisine göre “ Zaman” siyasal iktidardaki “otorite” yi aşındıran bir seyir takip eder.
B- Her ülkenin doğal gelişim süreci boyunca karşılaştığı olgu doğum oranının azalmasıdır; Türkiye’de de bu durum görülmektedir. ABD bile göçmen alım politikasını her yıl belirttiği kota miktarlarını arttırmaktadır.
C-Dinsel temelli eğitim ve öğretimde ne kadar ısrar edilirse edilsin, düz liseleri kapatıp İmam Hatip Liselerine öğrenci akınını sağlamak yani İmam hatip liselerine giden öğrenci sayısını arttırmak için evlatlarının kayıtlarını yaptırmayan ebeveynlerine günlük para cezalarının uygulanacağı ilan edilirse edilsin derenin suyunu geriye döndürmek nasıl imkansız ise eğitim ve öğreniminin Batı uygarlık anlayışıyla sürdürülmesinin yasaklanmasının imkansız olduğu görülecektir. Siyasal iktidarın önderleri kendiler dahi evlatlarını yurt dışında okutmaktadırlar. Kısaca ülkedeki gençliğin tercihi çağdaş dünyanın eğitimine yönlenmekte devam etmektedir ve edecektir.
D- Kemalist ideolojiye karşı çıkan “otorite” Taksim gezisi olaylarında büyük bir şaşkınlığa duçar kalarak sendelemiştir. Zira Osmanlı İmparatorluğu dahil Türkiye Cumhuriyeti tarihinde çok önemli ilginç ve inanılmaz sosyoı-psikolojik bağlantıları içeriğinde taşıyan “devrim” sel bir değişim” gerçekleşmiştir; O da ilk kez gençlikle özdeşleşen halk “Şeriat isteriz” çığlıkları yerine “Biz Atatürk’ün askerleriyiz “ diyerek AKP’nin “istifa” sını isteyerek siyasal iktidarın sona ermesi isteğini dile getirmiştir.
E-Teknolojik gelişme sosyal medyayı oluşturmuş halkın vereceği oy pusulalarını etkilemek için kapı kapı yandaş gazete bildirge vs. dağıtmak, kahve toplantılarıyla Parti önderlerinin ballandıra ballandıra söyledikleri parti sloganları anlamsızlaşmış, toplu yemekler vermek ve halkın oylarını iğdiş etmek için sarf edilen para ve emek ve uğraşların anlamı kalmamıştır. Zaten dinamik ve yenilikçi gençliğin düşünce ve olayları irdelemek için kullandığı yollar internet cafe ya da cep telefonlarıyla twitter gibi sosyal paylaşım sitelerini kullanmaktadırlar. Gelişen genç nüfus ellerindeki bilgisayarlar, cep telefonları ve benzeri çağdaş “oyuncaklar” ile zamanlarını tüm dünyayı gezermişçesine okuyup görerek ilerlemelerini arttırmış ve yaşayan 15 yaş üstündeki AKP oy yandaşlarının siyasal iktidara giden oy potansiyelinin giderek azalmasını sağlamışlardır.
F-Gençliğin halkla bütünleşmesi ile Taksim Gezisindeki “Duran Adam” alegorisi duruşunun sonucunda demokratik “sistem içi devrim” (14) olayına dönüşerek anti-demokratik darbe olgusunu tarihe gömmüş olmasıdır.
G-Dünya literatürüne giren “Duran adam” alegorisiyle AKP Siyasal İktidarının istifa etmesi için Türk gençliği yeni bir barışçı protesto modeli yaratmıştır. Ama protesto edilen siyasal iktidar bir barış yolunu engellemek için eski devirlerden kalma ve Rönesans’a kadar devam eden “zor” kullanmayı beş barışçı gencin ölümüne ve onlarca gencin gözlerini kaybetmesine yol açmaya sebebiyet vermiştir. Bu zor kullanma olgusu yurt dışında da son derecede saygınlığı olan kişilerin şahsi imzalarıyla kınanmıştır. Ve bu kınama yabancı basın yoluyla tüm dünyaya “göstericiler sadece Türkiye’nin kurucusu Kemal Atatürk’ün öngördüğü şekilde laik bir cumhuriyet olarak kalmasını isteyen gençlerdi.(15) cümleleriyle yayılmıştır.
XXX
Atatürk dönemi hariç Osmanlıda ve Türkiye Cumhuriyetinde tüm “otorite”ler kendine has bir “sui generis” otorite misallerini oluşturmaktadırlar. Osmanlı İmparatorluğunda geleneksel otoriteyi temsil eden Padişahların yönetimleri sırasında eylem ve düşünce sistemleri İslam dinin kurallarına “tam uygunluk” göstermemiş olmasına rağmen bir halk kültürü olarak “İslami Şeriat temeldir” inancı yüzyıllardır halk kitlelerine inandırılmış bir sahte algılamadır. İşin en ilginç ve şaşırtıcı yanı “halk kültürü” olan bu yanlış algılamayı devam ettiren Halifeler, Şeyhülislamlar ve Ulema sınıf mensupları gerçeği bile bile göz ardı etmeyi sürdürmüşlerdir. Örneğin Fatih Sultan Mehmet’in çoğunluk ulema topluluğunun tecviz ettiği (cevaz verdiği= izin verdiği) kardeş katline ilişkin emirnamesi şöyledir: “ Ve her kimesneye evlâdımdan saltanat müyesser ola, karındaşların Nizamı-ı Âlem için katl etmek münasiptir. Ekser ûlema dahi tecviz etmiştir. Anınla amil olalar.’’ Halbuki İslam dininde ekser ulemanın cevaz verdiği “…Padişahların …kardeşlerini öldürebilecekleri şeklindeki “fetva (Kuran’ın açık ayetleriyle çelişen, büyük günah olmasına rağmen) “din” adına şeyhülislam(lar)ın verdiği bir fetvaydı. …“içtihad” veya “fetva” gibi başlıklar atanlar, bu kararlarını hadis gibi, mezhep gibi dinin bir parçası yapanlar da “din alimi” etiketli şahıslardı” (16)
Olayın en şaşırtıcı yönü Fatih Sultan Mehmet’in 15. Yüzyılda aldığı bu karar Osmanlının son halifesi olan Abdülmecit’in Halifelik döneminin son bulduğu yıl olan 1924 yılına kadar hiçbir halife İslam dininin şeriat temellerine aykırı olan bu “kardeş katli vacip” fetvasını kaldırmamıştır ve hatta sadece kardeş katli değil padişah/ halifenin örneğin “kanuni “ ıstılah’ını taşıyan Halife Sultan Süleyman’ın kendi öz oğlu Mustafa’nın öldürülmesi emrini verdiğini de bilmekteyiz. Şeriata aykırı olan diğer bir olgu da Halife İmparatorların örneğin Halife İkinci Selim ile Halife Dördüncü Murat’ın alkol kullanmalarındaki alışkanlıkları hakkındaki bilgiler günümüze kadar gelmiştir. Bu noktada Prof. Dr. Halil İnalcık’ın şu hükmünü belirtebiliriz: ”… Osmanlı devleti aslında kelimenin tam manasıyla şeriatçı bir İslam devleti değildi.’’ (17).
XXX
Son Halife Abdülmecid dahi “devletin temeli şeriattır ve öyle kalacaktır” inancına devam ederken aslında Osmanlı İmparatorluğunun bir şeriat devleti olduğunu Sultan Vahdettin’in ABD Başkanı Coolidge söylediği cümleyi (bknzi Dipnot2) tekrar etmekteydi. Bu aslında İmparatorluğun Hilafeti İstanbul’a getirmesinden beri Devletin bekası için diplomatik bir hareketti. Ama bunun iki önemli sonucu olmuştur. 1- Halifeler Tanzimat, Islahat, Birinci Meşrutiyet, İkinci Meşrutiyet gibi çağdaşlaşma hareketleri yapmışlar ama ne var ki kendi yarattıkları “Şeriat” kavramını karşılarında “şeriat isteriz” olarak bağıran asileri bulmuşlardır. 2- Atatürk’ün hilafeti kaldırmasını hazmedemeyen İttihatçılarla başlayıp İzmir Suikastına kadar varan “Şeriat İsteriz” bağırışları bu kez Avrupai giysilere bürünmüş hanım ve bey Mollalar tarafından da istenmeye devam edilmiştir. Günümüzde ise Şeriat istekleri modernize edilmiş ve “Kemalizm’e karşı kindar, Laikliğe karşı dindar” nesil isteriz diyenlerle Şeriat dilekleri devam etmektedir.
XXX
Osmanlı İmparatorluğunda Halife /Padişah yönetimindeki esas olgu İslam dininin belli bir mezhebinin kural ve anlayışlarına dayanmış olması değil, gaza düşünce ve eylemlerine dayanmış olmasıdır. Bu anlayışı vurgulayan Prof.Dr. Halil İnalcık şunları belirtmektedir:
“Bütün İslam dünyasına yönelik olarak halîfe unvanını kullanan ilk sultan Kanuni Sultan Süleyman'dır. Gerçekten Süleyman, halife…unvanını kullanmaya başladı. Fakat bunu gâzada öncü sıfatına dayandırdı. …O, halîfeliği “İslam'ın koruyucusu Gazi” manasında kullanıyordu. … Osmanlı hanedanı, İslâmî gazâyı bir devlet ideolojisi olarak benimsemiştir. Osmanlı Devleti'nin bir gaziler devleti olduğu tarihi bir hakikattir. Bütün Osmanlı sultanları en sonuncusuna kadar kendi unvanları arasında, Gazi, Mücahit, unvanına önem verirler. Bugün nasıl ABD demokrasi ideolojisiyle bir emperyalizm peşindeyse, Osmanlı da en ileri gâzâ temsilciliğini, siyasî üstünlük ideolojisi olarak benimsemiştir. Osmanlı devleti aslında kelimenin tam manasıyla şeriatçı bir İslam devleti değildi. …Fâtih'in kanunnâmeleri …hepsi sultanın iradesine dayanan devlet kanunlarıdır. … Hâkimiyet kayıtsız ve şartsız milletindir prensibine aykırı bir takım olaylar ortaya çıktı. Sonuçta, Cumhuriyeti kurtarmak için hilafet kaldırıldı. Bence cumhuriyet tarihindeki en büyük devrim hilafetin kaldırılmasıdır. Türk halkı nazarında, devletin sırf milli iradeye dayandığı gerçeği böylece bir gerçek olmuştur. Başbakan Adnan Menderes bir kez TBMM'de "Siz her şeye kadirsiniz. Hilafeti bile geri getirebilirsiniz" demiştir. Demek ki siyasi çalkantıları arasında bu dava bazıları tarafından halâ güncelleştirilebiliyor.(tam metin için bknz 7)
XXX
Türkiyedeki Bu garip durumun temel nedenini 2003 yılında Diyanet İşleri Eski Başkanı Ali Bardakoğlu da şu şekilde ifade etmektedir:
“Dinin modernize edilmesi gerekir. Dindarlığımızı içinde bulunduğumuz ortama uydurmak gerekir. Dini biraz hafifletmek gerekir. Yapacağımız şey, insanların din algılamasını düzeltmek, tarihten bulaşmış şeyleri ayıklamak. Sarıklı cüppeli bir dini otorite istemiyoruz. Dinde asıl olan Allah'ı sevmektir. Onun dışındaki, namaz kılma, oruç tutma... gibi şeyler bireysel tercihtir… Bugün yaşanan İslam, Emevi, Osmanlı İslam'ıdır. 21. asırdayız, eski uygulamalara bağlı kalamayız. Zamanımız şartlarına göre, İslam’ı yeniden dizayn etmeliyiz. Dinimiz neleri yiyeceğimizi, içeceğimizi bildirmez. Sadece iyi bir insan nasıl olur onu bildirir...” (18)
Belki de Tanrı , Ali Bardakoğlu’ nun bu dileğini ve buna ilişkin insan hak ve özgürlüklerini kısıtlayanların akıl ve vicdanlarına bir ilham vermesi halinde hem Türkiye hem de İslam alemindeki binlerce yıldır yüzlerce ülkede milyonlarca insanın kurtulması mümkün olabilecektir. Bu durumda “Evet Hristiyanların başında Papa bulunurken Müslümanların başında bir dini lider bulunmaması benim gücüme gidiyor. Dünyadaki İslam alimleri toplanıp bir halife seçmeli” diyen AKP li Belediye Başkanı Cavit Öztürk ile “Biz Müslüman ülkesiyiz icat ve buluş yapamayız” diyen Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar inanç ve akıl unsurlarının birbirinden ayrılması ve Emevi İslam anlayışındaki din olgusu yerine İbn-i Arabi’nin “akıl esastır, vahiy aklı destekler” tasavvuf görüşünü algıladıklarında ülkenin Batı uygarlığına erişmesinin adımlarının atıldığının şahidi olacaklardır. Hele ayrıca eğer, "Vatikan’ın antik Latin ve Yunan metinlerinin meydana çıkarılması ve düzeltilmesi içinuygulanan eleştiri metotlarının, Hıristiyan dininin ve kilisesinin esaslarını oluşturan yazılara uygulanmaya başlanması ve İbn-i Rüşd’ün rasyonalist felsefesi dini akidelerin yorumlanmasında kullanılması" (19) ile de İbn-i Rüşd’ün Antik Yunan akılcılığını temsil eden Aristo’nun anlayışlarını özümsediklerinde de din aktörlerinin etkisinin sıfırlandığını göreceklerdir.
Aslında Türk gençliğinin halkla bütünleşerek uyguladığı “Taksim Direnişi” , “otorite” yi Kemalizm’e dönmesi ikna için çırpınmakta ve hatta öyle inanıyorum ki öyle bir belirti oluşursa gençliğin “teşekkürü” kesinlikle “ Otorite”nin seçim sandığında “evet” oyları birer teşekkür kartları olarak yer alacaktır. Ama “ r4bia” sembolünün ifade ettiği zihniyet Türkiye Cumhuriyetinin Anayasasındaki temel taşlarından olan “laik” lik ilkesinin yerine ikame edilecek olursa , Türkiye’nin Batı Uygarlığına yaklaşmasının temel taşlarından en önemlisinin sökülmesi olacaktır.
Coşkun Ürünlü
28 Ağustos 2013
1)http://www.sabah.com.tr/Gundem/2009/08/26/hilafet_varken_laik_olunamazdi
2) http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/33/254.pdf
3) Kazım Karabekir , İttihat ve Terakki Cemiyeti 1896 – 1909 , İstanbul 1993 sh. 503 Emre Yayınları
4) Coşkun Ürünlü , Nereden Nereye , Cinius Yayınları , İstanbul 2012 sh 16
5) Tevfik Çavdar ‘’ Serbest Fırka’’ , Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi , Cilt:8 sh: 2052 – 2059 , İstanbul
6) http://www.urunlu.com.tr/101-sistem-ici--devrim--taksim-gezi-parki-gencligi
B - http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=10523447
8) Toprakta üretim mode'unu değiştirmek için toprak devrimini mevcut hukuksal yapının TBMM'indeki kilit kişilerden olanların karşı çıkması nedeniyle yapılamamıştır. Aslında TBMM deki etkili üyelerin çoğunun toprak ağası ve /veya aşiret reisi olmaları ve bunlara bağlı ve onların direktiflerine göre oy verecek seçmenlerin çokluğu bu karşı koyma olayının temelini oluşturmuştur. Örneğin Eskişehir eşrafından Emin Sazak ve 30000 dönüm toprak sahibi olan ve İnönü’nün toprak devrimini köstekleyerek Demokrat Partinin kurulmasına önayak olan Adnan Menderes belirtilebilir.
Aşiret reisliği ve toprak ağalığı realitesi ülkenin feodaliteden kurtulmasını hep engellemiştir. Örneğin Kinyas Kartal ‘Köy Enstitülerini hangi parti kapatırsa aşiretim ona oy verecektir’ ifadesiyle aydınlanmanın meşalesini “oy alma” bahasına söndürülesine neden olmuştur.
Zaten feodaliteden kapitalist sisteme geçişin kolay olmadığı da tarihsel bir veridir. Eğer 1861-1865 ABD iç savaşını Kuzey kazanmasaydı ABD’nin endüstrisinin gelişmesi Güney’in feodal toprak lordları tarafından kösteklenecek ve kölelik sistemiyle uygarlığa “hızlı” adım atılamayacaktı.
Günümüzde AKP iktidarının 31 Mayıs 2013 te Resmi Gazetede yayımlanan tebliğ ile “toprak ağaları resmi olarak Hazine arazilerinde hak sahibi oldular” düşüncesini ifade edilmiş bulunmaktadır.
9) Kullandığımız temel kavramların İngilizce karşılıkları aşağıdadır:
1- re : yeniden , tekrar
2- form : şekil , biçim
3-reform : yeniden şekillendirmek , yeniden biçim verme
4- volition : irade , istenç , isteme
5-re- volition: yeni bir irade
6-revolution : ihtilal
10) http://siyaset.milliyet.com.tr/erdogan-onder-in-iftar-yemeginde/siyaset/detay/1739555/default.htm
11) Prof. Dr. Nejat Çağatay, Türkiye’de Gerici Eylemler, Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi yayını CXI, Ankara 1972,Sh. 47-48
12)Çok anlamlı , ibretlik bir hikayedir. Milletin değerlerinin yok sayıldığı , çiğnendiği ayaklar altına alındığı süreçlerden geçtik. İbadethanelerimizin ahırlara , depolara , müzelere çevrildiği , kapılarına kilit vurulduğu , yüzyıllardır yurdumuzun üzerinde inleyen ezanın susturulduğu … bknz dipnot 9
13)http://www.urunlu.com.tr/77-demokrasi-ve-akp
14)http://www.urunlu.com.tr/101-sistem-ici--devrim--taksim-gezi-parki-gencligi
15)http://www.hurriyet.com.tr/planet/24363113.asp
16)http://www.kurandakidin.com/13-dini-uydurmacilikta-emeviler-abbasiler-ve-diger-tarihi-sebepler/
17) bknz . dipnot. 1
18)http://mierogul.blogspot.com/2008/02/dinlerarasi-diyalog-tuzai-ve-dinde_03.html
19) Halil İnalcık , Rönesans Avrupası , İşbankası Yayınları 2011, sh. 161